Ostatnie tematyczne warsztaty folkowe dotyczyły naszego regionu. Lasowiacy to grupa etnograficzna zamieszkująca obszar dawnej Puszczy Sandomierskiej w widłach Wisły i Sanu. Dziś są to powiaty leżajski, niżański, stalowowolski, tarnobrzeski, kolbuszowski, mielecki oraz część ropczycko-sędziszowskiego.
Geneza tej grupy etnograficznej jest złożona. Proces osadniczy Puszczy Sandomierskiej był długi i powolny. Od północy napływała ludność z Mazowsza, od południa z Małopolski, od wschodu mieszana ludność polsko-ruska. Wpływ na kształtowanie się tej grupy miał także element rusko-wołoski, turecko-tatarski (osadzeni jeńcy wojenni), a nawet litewski oraz prowadzona pod koniec XVIII wieku austriacka akcja kolonizacyjna. Z tej „mieszanki” wyodrębniła się grupa etnograficzna Lasowiaków. Ludność ta sama siebie określała mianem Lesioki, co oznacza ludzi z lasu (forma Lasowiacy nadana została w wieku XIX przez etnografów.
Niedostępność Puszczy Sandomierskiej, bagna, brak dróg powodowały izolację tej grupy etnograficznej w stosunku do innych. Ludność zamieszkująca puszczę była dumna, harda, wytrwała, odznaczała się świadomością swojej odrębności.
Lasowiaków wyróżniał wśród innych grup etnograficznych strój. Przez długi czas zachowana była jego archaiczna forma. Podstawowe ubranie było wykonane z niebarwionego lnu lub konopi. Charakterystyczne barwy haftu to biel, czerń i czerwień. najbardziej tradycyjna forma haftu to tzw. ślimacznice.
W puszczańskich warunkach ukształtowała się również specyficzna muzyka lasowiacka. Muzyka ta była bardzo żywa i skoczna. Kapele ludowe składały się zazwyczaj ze skrzypiec i bas.
Kuchnia lasowiacka to kuchnia powstała na podwalinach tradycji tych ziem, kultury przyniesionej przez przybyłych tu osadników, ale również, a właściwie przede wszystkim, ukształtowana przez dary puszczańskiej ziemi.
Najkrócej kuchnię lasowiacką można scharakteryzować następującymi słowami: ziemniaki, kapusta, kasza, groch i chleb. Ich cechą wspólną jest stosunkowo łatwa uprawa na niezbyt urodzajnych glebach oraz możliwość przechowywania i użytkowania tych produktów przez cały rok. Stanowią one podstawę puszczańskiej kuchni i były bazą większości starych, ludowych dań.
Popularnym lasowiackim daniem są gołąbki faszerowane ziemniakami, kaszą, kacapoły, pierogi z kaszą, ryzioki i potrawy z kapustą.
Dzisiaj fundację zamieniliśmy w prawdziwą pierogarnię i spróbowaliśmy upieczonego ryzioka.
Anna Piękoś
koordynator projektu
